USTNY TESTAMENT - CZY JEST WIĄŻĄCY?
Testament, czyli ostatnia wola osoby zmarłej, to czynność prawna wymagająca spełnienia rygorystycznych wymogów formalnych. Jego ważność zależy od sporządzenia w formie określonej przepisami prawa oraz od zachowania wszystkich wymaganych zasad. Niespełnienie tych wymogów skutkuje nieważnością testamentu. Przepisy regulujące formę testamentu dokładnie wskazują, jakie warunki muszą być spełnione, aby testament był ważny. Te reguły są bezwzględnie obowiązujące i nie można ich dowolnie modyfikować. Wszelkie kwestie dotyczące ważności testamentu sąd bada na każdym etapie postępowania spadkowego.
Polskie prawo przewiduje kilka rodzajów testamentów, które można podzielić na testamenty zwykłe (pisemny, notarialny, alograficzny) oraz szczególne, w tym ustny. Testament ustny może być sporządzony wyłącznie w szczególnych sytuacjach, z których wystąpienie jednej z nich wystarcza do uznania go za ważny.
Testament ustny jest dopuszczalny w dwóch przypadkach: gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy, na przykład z powodu ciężkiej choroby lub gdy ze względu na wyjątkowe okoliczności sporządzenie testamentu w formie zwykłej jest niemożliwe bądź znacznie utrudnione.
Obawa nagłej śmierci może wynikać z różnych okoliczności, jednak kluczowe jest jej obiektywne uzasadnienie, np. stanem zdrowia spadkodawcy ocenianym na podstawie wiedzy medycznej i doświadczenia życiowego. Jednocześnie, jak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 20 listopada 2003 roku (III CK 7/03), zamiar popełnienia samobójstwa nie stanowi uzasadnienia dla obawy rychłej śmierci.
Oprócz czynników zdrowotnych, istotne mogą być także okoliczności zewnętrzne, takie jak wojna, epidemia, powódź, czy inne zdarzenia uniemożliwiające sporządzenie testamentu w zwykłej formie.
Kiedy testament ustny jest ważny?
Aby testament ustny miał moc prawną, spadkodawca musi wyrazić swoją ostatnią wolę w obecności co najmniej trzech świadków. Oświadczenie to powinno zawierać konkretne postanowienia dotyczące podziału majątku. Ważność testamentu ustnego wymaga jednak dodatkowych kroków:
- W ciągu roku od złożenia ustnego oświadczenia jeden ze świadków lub osoba trzecia musi spisać treść testamentu, podając datę i miejsce zarówno jego wygłoszenia, jak i sporządzenia dokumentu. Dokument ten powinien zostać podpisany przez spadkodawcę oraz dwóch świadków.
- Jeśli taki dokument nie zostanie sporządzony, testament ustny może zostać potwierdzony przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od otwarcia spadku, poprzez przesłuchanie świadków. Ich zgodne zeznania muszą odzwierciedlać treść ostatniej woli zmarłego.
Kto może być świadkiem testamentu ustnego?
Świadkiem testamentu ustnego może być osoba pełnoletnia, w pełni władająca językiem, w którym sporządzany jest testament, świadoma swej roli i posiadająca pełnię praw. Świadek nie może być osobą karaną za składanie fałszywych zeznań.
Nie mogą pełnić funkcji świadka osoby niewidome, głuche, nieme, a także osoby, które z testamentu miałyby odnieść korzyść – ani ich małżonkowie, krewni czy powinowaci pierwszego i drugiego stopnia, ani osoby pozostające z nimi w stosunku przysposobienia.
Jeśli jednak jedna z wyżej wymienionych osób była świadkiem, testament pozostaje ważny, lecz tylko w zakresie, który nie dotyczy tych osób. Jeśli jednak z kontekstu wynika, że bez takich postanowień spadkodawca nie sporządziłby testamentu, całość staje się nieważna.
Podsumowanie
Sporządzenie ważnego testamentu ustnego wymaga spełnienia wielu rygorystycznych warunków, zarówno dotyczących jego treści, jak i procedury potwierdzenia. Wszelkie odstępstwa lub braki w przedstawionych dowodach mogą skutkować uznaniem testamentu za nieważny.
Twoja ocena
